айрандық — Айрандығы бар. Сүт берерлік, айран боларлық малы бар. Қыза келе жоғарыдан келген тізім жайына қалып, азын аулақ а й р а н д ы ғ ы б а р л а р д ы ң бәрі ақ науқанға ілініп кетті (Қ. Жұмаділов, Атамекен, 108) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
көпүршік — (Монғ.) қоймалжың айран. Саптыаяққа қатық, айран құйып, оған ешкі сауып айранды сұйылтады. Сауған сүт айранға араласқан сайын көпіршіктей береді. Осы сұйылып қоймалжыңданған айранды к ө п ү рш і к дейді. К ө п ү р ш і к сауып берейін, ішіп ал да… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
құрт қайнату — Жиналған айранды қайнату, құрт жасау … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
боржыма — (Павл., Леб.) айранды пісіп, майын алған сұйық сусын … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
жарма құрт — 1. (Көкш.: Щуч., Еңб.). қапқа салынғаннан кейінгі жарылып шыққан құрт. 2. (Монғ.) кесек кесек етіп, кесіп жасаған құрт түрі. 3. (Рес., Омбы) ашыған айранды сүзіп домалақтап жасаған құрт … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
жарылай — (Қ орда: Жал., Сыр., Шиелі; Қост., Жанг.) жартылай. Осы ауылдың тең ж а р ы л а й ы ағаш үй (қ.) тігіп отырады Қ орда., Жал.). Осыңды ж а р ы л а й маған берші (Қост., Жанг.). Ол аяғындағы айранды ж а р ы л а й ішті де, тұлданып отырған сары… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
жұмыр — 1 (Қ орда: Арал, Қарм., Сыр., Шиелі; Ақт.: Ырғ., Қараб.; Орал: Чап., Жымп.; Гур., Маңғ.; Қарақ.) қойшының қарыннан жасалған, сусын құятын ыдысы. Төлебайдың ж ұ м ы р ы н а н Оспан айран ішті (Ақт., Ырғ.). Ж ұ м ы р ғ а айранды толтырып алып,… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
кілегейлену — (Рес., Орын.) ұйымай іркіліп тұру. Айранды жел қақты ма, к і л е г е й л ен і п тұр (Рес., Орын.) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
көбіршік сауу — (Монғ.) қатық, айранды ешкі сүтімен сұйылту. Жылама, балам, к ө б і р ш і к с а у ы п берейін (Монғ.) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
қатық — 1. (Алм.: Жам., Шиелі, Еңб қаз.; Жамб.: Шу, Мер.; Талд., Қоғ.; Сем., Ұрж.) айранның сүзбесі, дорбаға салып сүзгенде суы кетіп қалған қоюы. Қ а т ы қ қосқан сорпа дәмді болады (Алм., Жам.). Айранды сүзіп қатық қылдым (Сем., Ұрж.). 2. (Орал, Жән.;… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі